چالشی جدید در طراحی «پلاسکوی نو»
پس از فاجعه غم‌انگیز تخریب ساختمان پلاسکو در تهران، طی فراخوانی معماران به چالشی تازه برای طراحی “پلاسکوی نو” دعوت می‌شوند.
به گزارش روابط عمومی شرکت ساختمانی بانک ملت؛در این فراخوان آمده است: “ساختمان پلاسکو” نام مجموعه‌ای تجاری – خدماتی در شمال شرقی چهارراه استانبول (تقاطع خیابان‌های جمهوری و فردوسی) بود که در سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ ساخته شد و بخش جنوبی آن با ارتفاع تقریبی ۶۵ متر از نخستین برج‌های تهران و یکی از نشانه‌های “معماری مدرن” پایتخت به شمار می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، مالکیت عرصه و اعیان ساختمان در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت، لیکن سرقفلی حدود ۵۸۰ واحد تجاری – تولیدی مستقر در دو بنای ۱۵ طبقه (برج جنوبی) و پنج طبقه (بخش شمالی) که در زمینه پوشاک فعالیت داشتند، در مالکیت بخش خصوصی (افراد) بود.
برج ۱۵ طبقه در آتش‌سوزی ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۵ فروریخت و جان تعدادی از هم‌وطنان و قهرمانان آتش‌نشان را گرفت. در اثر این حادثه فاجعه‌بار، افزون بر آن اعلام عزای ملی، فضای کار نزدیک به ۳۰۰ واحد فعال در زمینه تولید و عرضه پوشاک نیز ویران شد و به بخش شمالی هم آسیب جدی وارد آمد.
بنیاد مستضعفان به پاس احترام به خاطره جانبازان آتش‌نشان از یک سو و با توجه به بازتاب گسترده فاجعه فروریختن ساختمان پلاسکو در سطح ملی و جهانی از سوی دیگر، در همان روزهای ابتدایی پس از حادثه نسبت به تشکیل اتاق فکر با حضور جمعی از مسئولین وزارت راه و شهرسازی و تعدادی از متخصصین صاحب‌نظر در رشته‌های معماری و شهرسازی نمود و بر اساس توصیه‌های ایشان، اقدامات گسترده‌ای را به شرح سرفصلهای ذیل انجام داد:
اقدامات
تملک قطعه زمین مجاور شرقی پلاک پلاسکو معروف به “پارکینگ اکبر ” به مساحت حدود ۵۰۰۰ مترمربع جهت الحاق به زمین فعلی (با مساحت ۴۳۰۰ مترمربع) و تعریف یک پروژه واحد با مساحت حدود ۹۳۰۰ مترمربع.
برنامه‌ریزی برای تخریب ساختمان پنج طبقه شمالی که در اثر فروریختن برج، به این ساختمان نیز آسیب جدی وارد شده بود و بر اساس نظر مراجع ذیصلاح از استحکام و ایمنی لازم برخوردار نبود. لازم به ذکر است که این بنا و همچنین ساختمان برج فروریخته مجموعاً در یک پلاک واقع و دارای یک سند ثبتی است.
این برنامه‌ریزی که عمدتاً بنا به توصیه اتاق فکر صورت پذیرفت اهداف مهمی را از جمله “امکان عقب‌نشینی ساختمان جدید از بر خیابان جمهوری “، “رعایت کامل حریم مدرسه ژاندارک “، “تسهیل دسترسی‌های پروژه از طریق اتصال معابر واقع در خیابان فردوسی به خیابان جمهوری “، “جبران کمبودهای متعدد بنای قبلی به ویژه پارکینگ ” و … دنبال می‌کند.
برگزاری گام اول مسابقه “باز تعریف پلاسکو ” جهت دستیابی به ایده‌های برتر برای جایگزینی پلاسکو از طریق فراخوان عمومی در مهرماه ۹۶ و انتخاب ۱۰ ایده برتر با رأی هیئت داوران و اعطاء جوایز (دی‌ماه ۹۶). در این فراخوان حدود ۱۵۰۰ شخص حقیقی و حقوقی ثبت‌نام و بیش از ۳۵۰ پیشنهاد عمدتاً معماری ارسال شده بود.
انجام هماهنگی‌های متعدد با مراجع ذیصلاح و اخذ دستور نقشه از شهرداری برای پروژه جدید.
برنامه‌ریزی کامل برای انجام گام دوم مسابقه معماری در زمینی با مساحت ۹۳۰۰ مترمربع.
بدیهی است این اقدامات در ارتباط با موضوعات فنی و نحوه ساخت‌وساز پروژه جدید بوده و بنیاد در زمینه‌های مالی و حقوقی مرتبط با صاحبان سرقفلی و مراجع قضائی و سیاسی استان، اقدامات گسترده‌ای انجام داده است که در موضوع این برنامه نمی‌گنجد.
در جریان اقدامات مورد اشاره، پیگیری‌ها و فشارهای متعددی از طرف صاحبان سرقفلی به خصوص گروه مرتبط با ساختمان ۵ طبقه شمالی صورت می‌پذیرفت و نهایتاً علیرغم میل باطنی مسئولین بنیاد، کمیسیون ماده ۵ در تاریخ ۹۷/۰۶/۲۶ احداث ساختمان جدید را در مکان برج تخریب شده مورد تصویب قرار داد که متن این مصوبه به شرح ذیل است:
مشخصات کلی ساختمان پلاسکو (موقعیت، هم‌جواری‌ها، عرصه و اعیان، پهنه و محدوده): موقعیت: چهارراه استانبول یکی از مهم‌ترین کانون‌های مرکز تاریخی تهران (تهران ناصری) محسوب می‌شود که خاطره مدنی – اجتماعی (خیابان‌های نادری و لاله‌زار، راسته فعالیت‌های فرهنگی و هنری، مدرن و مدرنیستی و …) گران‌قدری را با خود حمل می‌کند. در چند دهه گذشته بار عملکردی – فعالیتی سنگینی با تسلط مطلق کمیت بر کیفیت به این بخش از تهران تاریخی تحمیل شده و مجموعه‌های تجاری بزرگی (مثل بازار فردوسی و پاساژ کویتی‌ها و …) در کنار ساختمان پلاسکو ساخته شدند. تغییر ماهیت لاله زار از یک محور فرهنگی – هنری به یک راسته فروش کالاهای برقی نیز بر این فشارها افزوده است.
مجموعه‌ها و بناهای ارزشمند پیرامونی: ساختمان پلاسکو در یک بلوک شهری بین خیابان‌های جمهوری (جنوب)، فردوسی (غرب)، منوچهری (شمال) و لاله‌زار (شرق) که تا اوایل قرن محله پیرنیا نام داشت، ساخته شد.
مساحت این محله نزدیک به ۵/۷ هکتار بوده که بخش عمده جنوب آن را باغات غرب لاله‌زار تشکیل می‌داد. عرصه ساختمان پلاسکو نیز محصول تفکیک “باغ حسام‌السلطنه ” بود. در اثر تفکیک باغات مذکور و تحولات تهران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، بناهای متعددی که بخشی از نماهای خیابانی ارزشمند در امتداد محورهای جمهوری، لاله‌زار، فردوسی و منوچهری از آن جمله‌اند. افزون بر این، باغ سفارتخانه‌های ترکیه و آلمان در جنوب، سفارت انگلیس در غرب، سفارت روسیه در شمال، مجموعه آموزشی ژاندراک به همراه کلیسای مجاور آن در مرکز این محله و مسجد هدایت و چند خانه به جا مانده از خانواده پیرنیا، مهم‌ترین بناهای ارزشمند پیرامون مجموعه پلاسکو را تشکیل می‌دهند.
مشخصات پیشین ساختمان پلاسکو عبارت‌اند از: مساحت عرصه: ۴۳۰۰ مترمربع (شامل عرصه برج و عرصه بنای ۵ طبقه شمالی)، مساحت کل زیربنا بالغ بر حدود 500/27 مترمربع (شامل حدود۱۴,۰۰۰ مترمربع در برج ۱۵ طبقه و حدود ۱۳,۵۰۰ مترمربع در بنای پنج طبقه شمالی) و تراکم ساختمانی ۶۴۰ درصد است. تعداد واحدهای تجاری در مجموعه پیشین، حدود ۵۸۰ واحد (شامل حدود ۲۹۶ واحد در برج ۱۵ طبقه و ۲۸۴ واحد در بنای پنج طبقه شمالی) است. همچنین محدوده طرح بر اساس مصوبه کمیسیون ماده ۵، محدوده طرح منطبق بر محل برج فروریخته پلاسکو مطابق کروکی خواهد بود.
وضعیت محدوده در طرح تفصیلی ملاک عمل عبارت است از: پهنه s۱۲۳ (محورها و گستره‌های تجاری – اداری و خدماتی)، تراکم ساختمانی ۳۴۰ درصد، با حداکثر ارتفاع ۶ طبقه (با سطح اشغال ۸۰% در ترازهای همکف و اول و ۴۵% در طبقات بالا) است.
موضوع مسابقه:
چالش‌ها: بازتاب گسترده واقعه تأسف‌بار ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۵ در افکار عمومی، خاطره قهرمانی شهدای آتش‌نشان و ضرورت توجه به ارتقای کیفیت محیط شهری در مرکز تاریخی تهران، انتظارات گوناگونی را مطرح ساخته است.
چشم‌انداز: پلاسکوی نو فرصت ارائه الگویی برای پیوند بین معماری گذشته و آینده و احداث یک یادمان معماری امروز در مرکز تاریخی تهران، یادآور خاطره جمعی شهروندان از آتش‌سوزی برج پیشین.
هدف: دستیابی به طرح مقدماتی معماری “پلاسکوی نو ” با ویژگی‌های یک مرکز ماندگار، کارآمد و جذاب در مجاورت تقاطع دو محور پر اهمیت جمهوری و فردوسی در تهران مرکزی.
مساحت عرصه موجود (محدوده طرح) حدود 1085 مترمربع، در ابعاد 31 متر (بر خیابان جمهوری اسلامی) در 35 متر منطبق بر محل برج تخریب شده است. همچنین سطح اشغال: ۱۰۰ درصد و تعداد کل طبقات: ۲۰ طبقه (شامل ۱۵ طبقه روی زمین و ۵ طبقه زیرزمین) است.
پیش‌بینی یک طبقه از طبقات روی زمین برای یادمان شهدای آتش‌نشان نیز مد نظر قرار گرفته است.
پارکینگ‌های مورد نیاز براساس ضوابط طرح تفصیلی قابل تأمین است (هماهنگی با شهرداری در مورد اختصاص پارکینگ پروانه واقع در ضلع جنوبی خیابان جمهوری اسلامی، در حال انجام است).
رعایت حریم آثار و ضوابط مندرج در مصوبه کمیسیون ماده ۵ الزامی است.
نوآوری: ارائه یک طرح معمارانه، خلاق، ماندگار و پایدار، معرف زبان معماری امروز در سازگاری و احترام به ارزش‌های موجود در بافت تاریخی.
تحقق‌پذیری: قابلیت اجرا بر اساس شاخص‌های فنی – اجرایی، رعایت اصول شهرسازی و معماری و همچنین سازگاری با ضوابط و مقررات ملاک عمل شهرداری.
شرایط برگزاری مسابقه، شرکت‌کنندگان و جوایز:
این مسابقه بر اساس توصیه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در مورد ساختمان پلاسکو و با رعایت اصول مندرج در آئین نامه مصوب دبیرخانه دائم مسابقات معماری و شهرسازی کشور، از طریق فراخوان عمومی برگزار می‌شود.
بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ایران در نظر دارد “ساختمان پلاسکوی نو ” را در چارچوب مصوبه کمیسیون ماده پنج و براساس طرح برگزیده در این مسابقه و پروانه ساختمانی که در انطباق با آن توسط شهرداری صادر خواهد شد، در کوتاه‌ترین زمان ممکن احداث کند.
با توجه به هدف فوق، هیئت منتخب داوری در دو نشست ۱۵ و ۹۷/۷/۲۵، مقرر داشت به منظور تضمین مشارکت حداکثری کلیه مهندسان و معماران خلاق و ذیصلاح کشور در دستیابی به طرحی شایسته برای ساختمان پلاسکوی نو، شرایط، برنامه و پیش نیازهای شرکت در این مسابقه، از طریق این فراخوان همگانی اعلام شود.
مهندسان مشاور و معماران علاقه‌مند به شرکت در مسابقه، می‌بایست رزومه خود را با تأکید بر موارد زیر در زمان اعلام شده، در سایت www.newplasco.com ثبت کند.
تبصره: رزومه دریافتی نزد کارفرما به امانت حفظ خواهد شد و در صورت تصمیم کارفرما مبنی بر اجرای طرح منتخب، محتوای رزومه باید توسط مشاور یا معمار مورد نظر احصا شود. (بررسی رزومه ارسال شده در مرحله ثبت نام صورت نمی‌پذیرد و شرط ورود به مسابقه نیست.)
بنیاد در این مرحله از 4 طراح منتخب در مسابقه برگزار شده قبلی تحت عنوان “باز تعریف پلاسکو ” که رتبه‌های اول (یک طرح)، دوم (دو طرح) و سوم (یک طرح) را کسب کرده بودند نیز دعوت خواهد کرد.
بنیاد مخیر است با توجه به نتایج ارزیابی کمی و کیفی ثبت‌نام کنندگان، در صورت تشخیص ضرورت، نسبت به دعوت کتبی از تعدادی از اشخاص حقوقی و حقیقی واجد صلاحیت برای مرحله دوم اقدام کند.
تبصره: این دعوت (بند ۵ و ۶) جهت پاسداشت از تجربه اهالی حرفه و دست‌اندرکاران مسابقه قبلی است و بیانگر “مسابقه دعوتی ” نیست و مشمول کمک هزینه نیز نیست.
کلیه ثبت نام کنندگان واجد صلاحیت (با تشخیص هیئت داوران) و اشخاص دعوت شده، موظف‌اند در مهلت تعیین‌شده پیشنهادات خود را در فرمت تعیین شده در سایت، تنظیم و ثبت کنند.
تبصره: کلیه شرکت‌کنندگان می‌بایست به همراه طرح پیشنهادی، تصویر ۲ اظهارنامه امضا شده را با موضوعات زیر در محل تعیین شده در سامانه بارگذاری کند: اظهارنامه اصالت اثر مبنی بر اینکه طرح ارائه شده کپی نبوده و در صورت استفاده از ایده‌های مختلف، منابع ارجاعی ذکر شود. اظهارنامه ارتباط با ارکان مسابقه با این مضمون که در یک سال اخیر ارتباط کاری با ارکان مسابقه داشته‌اند یا خیر.
پیشنهاداتی که فرمت مربوطه را رعایت نکرده و یا بعد از اتمام مهلت تعیین‌شده، تنظیم و ثبت شده باشند، مورد بررسی و داوری قرار نخواهند گرفت.
تبصره: در صورت عدول محصولات مسابقه از برنامه مدون، طرح مورد نظر توسط مدیر مسابقه از مرحله داوری حذف و مراتب به صورت رسمی به همراه طرح‌ها در جلسه داوری به اطلاع داوران محترم خواهد رسید.
اشخاص حقیقی می‌توانند به صورت گروهی در مسابقه شرکت نمایند که در این صورت باید سرگروه به کارفرما معرفی شوند.
تبصره: تمام مسئولیت‌ها شامل مکاتبات اداری، تحویل جایزه و… بر عهده سرگروه است.
بنیاد برای طرح‌های اول تا سوم به ترتیب ۴۰۰(چهارصد)، ۲۵۰(دویست و پنجاه) و ۱۵۰(یکصدوپنجاه)میلیون ریال به عنوان جایزه به همراه لوح تقدیر در نظر گرفته است.
طرح‌های چهارم الی دهم نیز مبلغ ۵۰(پنجاه)میلیون ریال به عنوان پاداش به همراه لوح تقدیر دریافت خواهند کرد.
بنیاد تلاش می‌کند یکی از طرح‌های منتخب اول تا سوم را که داوران بر اجرایی بودن آن‌ها در بیانیه نهایی تأکید نموده‌اند، اجرا کند.
قرارداد مشاوره نهایی پروژه صرفاً در چارچوب شخص حقوقی (شرکت) واجد صلاحیت منعقد خواهد شد.
مدیر مسابقه بیانیه داوران را به همراه طرح‌های منتخب از طریق وب سایت بنیاد مستضعفان به اطلاع جامعه حرفه‌ای می‌رساند.
کلیه حقوق مادی و معنوی آثار طبق حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان است.
در صورت بروز اختلاف در خصوص اصالت طرح در صورت تشکیک در اصالت آثار یا دریافت شکایات احتمالی در این خصوص، مراتب توسط مدیر مسابقه به هیئت‌داوران ارجاع خواهد شد و نظر هیئت‌داوران فصل الخطاب است.
تبصره: مرجع نهایی حل اختلاف بین ارکان مسابقه و دیگر اختلافات، هیئت رسیدگی به اختلافات دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی است.
بر اساس این گزارش، هیئت‌داوران این مسابقه با تشخیص بنیاد از بین متخصصین و صاحب‌نظران در رشته‌های معماری، شهرسازی و سازه عبارت‌اند از: سید محسن حبیبی (رئیس هیئت داوران)، رسول میرقادری، پیروز حناچی، امیر فرجامی، مجید شاهسواری و حمیدرضا سپهری (داور علی‌البدل) است.
علاقه‌مندان به شرکت در این مسابقه می‌توانند تا 5 آذرماه اقدام به ثبت‌نام کنند و سپس آثار خود را به نشانی تهران، بزرگراه رسالت، نرسیده به بزرگراه آفریقا، ساختمان مرکزی بنیاد مستضعفان ارسال کنند و یا جهت کسب اطلاعات بیشتر به وب‌سایت پلاسکوی نو به آدرس www.newplasco.com مراجعه کنند. همچنین آخرین مهلت ارسال آثار تا 7 دی ماه سال جاری خواهد بود