سیر تحولات فضاهای تجاری مدرن در شهرها با محوریت شهر تهران
دکتر حسین اجاقی مدیرعامل شرکت ساختمانی بانک ملت
امروزه شاهد آنیم که دنیا به‌معنای واقعی تحت سلطه شهرهاست؛ مدیران شهری خوب به رشد منطقه‌ای فکر می‌کنند، نه فقط رشد شهر خودشان، چون با رشد کلان‌شهرها نیاز به همکاری با شهرداری شهرهای حومه و بخش‌های خدماتی منطقه‌ای به وجود می‌آید. امروزه دستيابي به رشد و توسعه پايدار يكي از مباحث عمده كشورها به ويژه كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌رود. با نگاهی کوتاه به شهرهای پیشرفته در می‌یابیم رویکردی همه‌جانبه نسبت به الگوی توسعه‌پایدار در این شهرها وجود دارد که به وضوح نشانگر اهمیت اصول توسعه پایدار نزد سیاستگذاران شهری آنهاست. پر‌واضح است که توسعه بدون اعتنا به فرهنگ، اقلیم و منافع درازمدت شهروندان می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی به شهر و شهروندان وارد آورد. در شهری چون شهر تهران، توسعه شهر باید چگونه باشد تا در تطابق با توسعه پایدار باشد، تا کمتر موجب تخریب محیط‌زیست و منابع زیست‌محیطی و طبیعی شود؟ با نگاهی به شهر تهران در می‌یابیم مقیاس شهر تهران هم اکنون نیز تا سرحد غیرقابل تصور بزرگ است. این شهر برای تأمین منابع و دفع ضایعاتش به‌شدت به محیط اطرافش وابسته است و این موضوع خود، ناپایداری را ترویج می‌کند و علیه پایداری است.
درواقع تهران را نمی‌توان با دستورالعمل‌های بدون پشتوانه کافی علمی در زمینه مدیریت و مسائل شهری راهبری کرد. گستردگی بیش از حد شهر، جمعیت بسیار زیاد این شهر و مسائلی مانند انواع آلودگی‌های زیست‌محیطی، ترافیک و مسائلی از این دست، مدیریت شهری را در مسیری قرار می‌دهد که راه‌حل‌هایی مناسب همچون اجرای الگوی توسعه پایدار را اتخاذ کند. شهر تهران به علت بزرگی و جمعیت بیش از حد آن، امکان ایجاد شهری پایدار در چشم‌انداز زمانی معقول را بسیار غیرممکن می‌سازد. بنابراین توجه به چگونگی توسعه این شهر از اصلی‌ترین عوامل در اجرای پایداری در این شهر است. توسعه شهر را باید در جهت یک چشم‌انداز متناسب با اصول پایداری پیش ببریم. این چشم‌انداز باید به دور از عملکردهای بدون پشتوانه علمی یا بدون پژوهش کافی در زمینه توسعه شهر باشد.
به‌گونه‌ای که ضمن یافتن بهترین راه جهت تأمین رفاه حال شهروندان بتوان به حداکثر انطباق پذیری با اصل و الگوی توسعه پایدار نیز رسید و در امر توسعه شهری بر امکانات و محدودیت‌های فرهنگ، بستر، اقلیم و منافع درازمدت آینده و نقشی که برای چنین شهری در مجموعه کشور درنظر گرفته شده تأکید شود. طبق گفته کارشناسان مسائل شهری و برنامه‌ریزی شهری، آزاد کردن زمین از بهترین راه‌های توسعه فضاهای خدماتی در شهرهاست.