استفاده از صندوق پروژه برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی؛ همچنان در مرحله حرف
به گزارش روابط عمومی شرکت ساختمانی بانک ملت،به نقل از خبرگزاری فارس، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران در شرایط حال حاضر، تامین مالی پروژه‌های زیرساختی و توسعه‌ای است که نبود آنها به عنوان یکی از مهمترین موانع پیش روی اقتصادی کشور به شمار می‌رود.
بخش زیادی از پروژه‌های عمرانی در سراسر کشور که منابع مالی آنها از بودجه عمومی کشور تامین می‌شود، با توجه به عدم تحقق بودجه‌های سالانه از یک سو و تزریق قطره‌چکانی اعتبار به پروژه ها از سوی دیگر، به صورت نیمه کاره باقی مانده است که علاوه بر عدم‌النفع بهره‌برداری دیرهنگام از این پروژه‌ها، هزینه استهلاک نیز بر اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند. مطابق آخرین بررسی‌های صورت گرفته توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، هم‌اکنون حدود 6 هزار طرح ملی و 87 هزار طرح استانی نیمه تمام در کشور وجود دارد که تکمیل آنها به بودجه‌ای معادل 600 هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
یکی از راهکارهای مهم حل چالش تامین مالی پروژه‌های زیرساختی از دیدگاه کارشناسان، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه است. صندوق پروژه، صندوق یا نهادی مالی است که برای یک یا چند پروژه مشخص ذیل سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس شده و به تجمیع منابع خرد مردمی در جهت سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها می‌پردازد. به عبارت دیگر، برای تامین مالی یک پروژه که عموما پروژه‌ای با توجیه اقتصادی است، یک صندوق با ارکان مختلف حقوقی و مالی تشکیل می‌شود تا با استفاده از سرمایه‌های مردمی بتواند به اجرای هر چه سریع‌تر پروژه و بهره‌برداری از آن، با وجود نظارت و حسابرسی دولت مبادرت ورزد.
*مزایای صندوق سرمایه‌گذاری پروژه در اقتصاد کلان و برای بازار بورس
صندوق های سرمایه‌گذاری پروژه علاوه بر آنکه به افزایش مشارکت مردمی در توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کنند، از این جهت که امکان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ مقیاس را با استفاده از سرمایه‌های خرد فراهم می‌کنند، باعث انتفاع عموم مردم و سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های سازنده و غیر مخرب شده و با هدایت نقدینگی موجود در جامعه، به جلوگیری از افزایش تورم ناشی از وجود پول‌های سرگردان کمک می‌کند. شفافیت و هدفمند شدن تخصیص منابع در نظام مالی کشور نیز به عنوان یکی دیگر از مزیت‌های ایجاد و تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه به شمار می‌رود.
از دیگر مزایای ایجاد صندوق پروژه‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به مواردی چون تعمیق بازار سرمایه و ایجاد تعادل و ثبات در عرضه و تقاضای بورس، امکان فروش اوراق تبعی صندوق پروژه در سررسید، قابلیت معامله در بازار ثانویه بعد از اتمام پروژه، فرهنگ‌سازی سهامداری در برابر سهام‌بازی، توزیع عادلانه ثروت و درآمد، معافیت مالیاتی نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق پروژه اشاره نمود که به عنوان مزیت های اختصاصی مربوط به بازار بورس و اوراق بهادار شناسایی می‌شوند.
* صندوق سرمایه‌گذاری «آرمان پرند مپنا» تجربه موفقی که دیگر تکرار نشد
اولین و تنها صندوق پروژه تاسیس شده در کشور مربوط به شرکت مپنا است که کار خود را با پذیره‌نویسی از طریق بورس انرژی در تاریخ 16 آذرماه 1396 آغاز نمود. هدف از تاسیس این صندوق، جمع‌آوری منابع مالی لازم برای تبدیل نیروگاه گازی پرند مپنا به نیروگاه سیکل ترکیبی بود.
هرچند صندوق سرمایه‌گذاری آرمان پرند مپنا با نماد “پرند”، نمونه موفق تامین مالی با استفاده از صندوق سرمایه‌گذاری پروژه بود ولی متاسفانه این تجربه موفق که می توانست در سایر پروژه‌های مهم ملی و زیرساختی کشور به کار گرفته شود، هنوز تکرار نگردیده است.
*وعده های وزارت راه و شهرسازی هنوز وارد مرحله اجرایی نشده است
با این وجود، در ماه های اخیر، چند بار محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی بر ضرورت استفاده از صندوق پروژه برای اجرای پروژه های این حوزه تاکید کرده است. به عنوان مثال، اسلامی در حاشیه آیین بهره‌برداری از 56 دستگاه ناوگان ریلی تولید داخل در تاریخ 10 اردیبهشت ماه امسال، از تامین مالی ۱۲ پروژه ریلی و آزادراهی از طریق بازار سرمایه خبر داد و گفت: «هم‌اکنون در حال مذاکره با سازمان بورس هستیم تا با جذابیت این طرح‌ها از یک سو و مقبولیت عمومی بازار سرمایه از سوی دیگر، این تأمین مالی انجام شود. در خصوص نحوه عرضه نیز چند الگو داریم که یکی از آنها عرضه سهام هر پروژه به شکل صندوق پروژه‌ای مستقل و دیگری به صورت ایجاد صندوق پروژه تجمیعی است».
همچنین، وزیر راه و شهرسازی در جمع اعضای انجمن شرکت‌های راهسازی در تاریخ 18 خردادماه امسال با تاکید بر ضرورت تحول در موضوع سرمایه گذاری حداکثری برای توسعه راه‌های کشور به ویژه آزادراه‌ها و بزرگراه‌های اصلی اظهار داشت: «اکنون با توجه به حکم مترقی بند ۶ تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۹۹ که با پیشنهاد و پیگیری وزارت راه و شهرسازی برای اولین بار در لایحه و سپس قانون بودجه درج شده است، امکان توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی کاملا فراهم شده و خوشحالیم این حکم را برای اولین بار مطرح کردیم».
اسلامی با اشاره به عزم وزارت راه و شهرسازی برای استفاده بهینه از بازار سرمایه برای تامین منابع مالی پروژه‌های این وزارتخانه اظهار داشت: «بیش از ۱۲ پروژه آزادراهی و ریلی در حال آماده شدن برای عرضه در بازار بورس هستند».
البته با وجودی که ماه ها از تاریخ مذکور می گذرد، هنوز وعده وزیر راه و شهرسازی محقق نشده است و خبری از استفاده از صندوق پروژه برای اجرای پروژه های آزاد راهی و ریلی در کشور نیست.